Inleiding

“'Zgomot' is wanneer er veel mensen tegelijk spreken op een plek; de één zegt dit, de ander dat… In plaats daarvan moeten we stil zijn en luisteren naar diegene die spreekt” - mamaie [informeel voor oma].


Het Roemeense woord voor ruis, maar ook voor geluid en lawaai, 'zgomot,' resoneert met de relatie tot mijn oma, mijn moeder en de plek waar ze(/we) vandaan komen. Als ik mijn oma aan telefoon spreek, ben ik even bij haar door het horen van haar stem, de taal waarin we spreken en de verhalen die ze vertelt, maar tegelijkertijd hoor ik 'zgomot' in de woorden die ik niet begrijp, de context waarin ze woont en ik niet opgegroeid, en de afstand in leeftijd. Volgens mijn oma moeten we luisteren naar diegene die spreekt en dat is anders dan horen. Luisteren, zoals Alexis Paule Gumbs beschrijft, vraagt om tot rust te komen en je af te stemmen op je omgeving, waardoor verandering en revolutie tot stand kan komen (Şahin et al., 2024). In een tijd waarin we soms meer langs dan met elkaar lijken te leven en waarin ik word beladen met beelden en zonder koptelefoon niet naar buiten ga, wil ik bij mezelf en anderen een bewustwording creëren over de context waarin we leven en haar verhalen.

Binnen een educatieve omgeving dienen we constant te luisteren, maar wat maakt een goede luisteraar? Volgens Miriam Rasch is een goede luisteraar zich (allereerst) bewust van haar eigen identiteit, die van de spreker en hoe die twee zich tot elkaar verhouden (Rasch,2024). Ik besloot daar maar mee te beginnen door me in mijn onderzoek dichtbij huis te positioneren. Daarmee bedoel ik niet alleen mijn fysieke thuis maar ook mijn voorouder. Ik wil me, samen met en door anderen, afstemmen op de omgeving en luisteren naar stemmen en plekken. Door middel van experimenten met geluidsopnames en interviews wordt het auditieve zintuig centraal gesteld en afhankelijk van waar we ons op het radio spectrum positioneren, horen we bepaalde frequenties, of stemmen, wel of niet. Dit onderzoek stelt de urgente plek van luisteren binnen de kunsteducatie centraal en toont radio als meerstemmige ruimte, waar stemmen elkaar kunnen vinden. Het nodigt uit naar de dagelijkse omgeving en haar verhalen te luisteren, je te verwonderen, kritisch te reflecteren op de hiërarchie in wie spreekt en wie luistert. Zo kunnen we ons verdiepen in verschillende perspectieven die alleen in relatie tot elkaar kunnen bestaan.