methode

Voor dit onderzoek maak ik gebruik van de Circle of Doing Research, een open model ontworpen aan de Willem de Kooning, bedoeld om onderzoek te ontwerpen, beschrijven en erover te reflecteren. Het bestaat uit zes componenten: Ten eerste vormen onderzoek door te maken, onderzoek van context en participatief onderzoek de basis. Daarbovenop ligt de ‘spinner’: documenteren, reflecteren en openbaar maken. Dit heb ik middels een hotglue website in kaart gebracht. Aangezien het model een cirkel is, is het constant in beweging (Staal et al., 2024). Hieronder leg ik kort uit hoe research by making, research of context en participatory research er binnen dit onderzoek uitzien, waarna in de resultaten deze zullen samenkomen.

Als maker houdt ik me graag bezig met technische uitdagingen en interactieve vormen van kunst. Om mijn onderzoek in kaart te brengen vond ik daarom een hotglue website de meest passende vorm.
Dit maakonderzoek begon in de zomer waarin ik heel veel aan het verzamelen was over de plek waar mijn familie woont. Ik begon met archiveren van foto’s, video’s, schetsen en geluidsopnames die ik in de zomer van 2024 in Roemenië heb gemaakt, terwijl ik ook de al bestaande (digitale) foto’s uit mijn kindertijd verzamelde. Samen met bevindingen heb ik deze in een zine verwerkt. Ik maakte aan het begin van mijn onderzoek digitale wandelingen via Google Maps, ging via dit platform terug in de tijd en maakte intuïtieve screenshots van plekken die ik typerend voor de plek of met de tijd veel verandering hebben ondergaan. Later maakte ik auditieve wandelingen thuis, op stage (West Den Haag), in de buurt en maakte ik hier ook soundscapes van.
Om te begrijpen hoe radio’s werken en daarmee radiosignalen te vangen en de opgenomen audiobestanden te kunnen afspelen, maakte en vervormde ik zelf radio’s. Aangezien zelf radio’s maken al bestaande netwerken verstoren (en daar hele hoge boetes op liggen), heb ik besloten echte radio’s na te bootsen en een installatie te maken waarin ik in verschillende antieke radio’s de oude onderdelen vervang door nieuwe onderdelen. Hiervoor maakte ik als experiment een prototype van een al bestaande radio. Met behulp van Edwin van Ouwekerk Moria (Games & Interaction) en ChatGPT heb ik software gecodeerd voor de Arduino. Daarbij hielp Maarten Kip (Lab Pastoe) met de hardware en 3D Printen om de functionaliteiten van een echte radio na te bootsen. De antieke radio’s staan op metalen sokkels waarin ik een reliëf gelasercut heb die is geïnspireerd op het veranderende huis van mijn oma. Op de radio’s worden vervolgens auditieve verhalen afgespeeld die opgenomen zijn met oma en mijn moeder in Roemenië.

Om de bredere context van het gebruik van radio binnen de kunst te verkennen verdiepte ik me in theoretische bronnen over radio art waarin mijn onderzoek valt te onderzoeken raadpleegde ik diverse bronnen over 'oral history', 'radio art', en 'luisteren'.
Tegelijkertijd ben ik met de hardware waar radio’s van zijn gemaakt aan de gang gegaan door zelf radio’s te maken. Ik maakte een shortwave radio gebaseerd op een zine gemaakt door het Shortwave Collective, een feministisch radio collectief die radio maken toegankelijk wil maken. Vervolgens wilde ik graag een radio maken die niet alleen kan ontvangen, maar ook kan zenden. Het Shortwave Collective verwees me toen naar de MiniFM’s gemaakt door Tetsuo Kogawa, een Japanse performance artiest die radio art maakt. Aanvullend, deed eerst mee met een workshop bij BAK Utrecht, waar we gingen circuit-benden, waarbij op een creatieve manier nieuwe verbindingen worden gemaakt in elektronische voorwerpen (zoals een radio), waardoor het geluid vervormd.
Door het maken van fysieke radio’s leerde ik veel over hoe een radio werkt, maar hield ik me niet bezig met de inhoud van radio. Hiervoor heb ik kennis gemaakt met verschillende online Radio platforms als Radio Echobox in Amsterdam, Stranded FM in Utrecht, waar ik workshops heb gevolgd over het maken en broadcasten van een radioshow. Zowel bij Stranded FM als Radio Worm in Rotterdam heb ik zowel samen als solo (live) uitzendingen mogen doen. Hierdoor heb ik kennis gemaakt met interviewen op de radio en improvisatie met live geluiden op de WebSDR , waarmee je via je PC of laptop allerlei zender kan ontvangen door middel van software in plaats van hardware.
Voor dit specifieke project heb ik veel inspiratie gehaald uit verschillende projecten van Jeanette Cardiff (Miller, z.d.), die werkt met geluid en installatie en Radio Art Zone (radioart.zone, z.d.), waarin door verschillende geluidskunstenaars internationaal een meerdaagse radiozender is opgezet.

Participatory research

Als museumeducator bij West Den Haag, maak ik gebruik van het concept 'worlding', wat inhoudt dat (binnen de kunsteducatie) de toeschouwer van kunst een belangrijke rol speelt en hoe dit kan bijdragen aan gelijkwaardige, rechtvaardige en leefbare wereld. Hiermee is de bezoeker een actief en essentieel onderdeel van het artistieke proces. Binnen mijn lessen is dit zichtbaar in het luisteren dat ik met leerlingen doen. Op dezelfde manier is de luisteraar in mijn onderzoek ook een fundamenteel onderdeel. Om de luisteraar niet alleen ontvanger maar ook zender te maken, verdiepte ik me hoe radio binnen educatie ingezet kan worden door naar communities te luisteren. Hiervoor maak ik gebruik van bronnen als 'Radio as Radical Education' ; 'Radio as Art: Concept, Spaces, Practices' en 'A Radio Art Manifesto.'
Voor het opnemen van de audio uit mijn eigen omgeving en die van de participanten heb ik gebruik gemaakt van het boek Luisteroefeningen (Rasch 2024), waarin verschillende vormen van luisteren, zoals deep listening en het atmosferisch model worden aangehaald. Hieruit zijn luisteropdrachten voortgekomen, die ik heb gesteld aan klasgenoten, huisgenoten, leerlingen, vrienden, en uiteindelijk mijn oma. Met die luisteropdrachten wilde ik handvaten bieden om mezelf en anderen in relatie tot een omgeving vast te leggen. Uiteindelijk komt het het resultaat van de luisteroefeningen en interviews samen in de radio’s die in de ruimte zullen staan. Hiervoor test ik met mensen hoe uitnodigend het is om ook zelf aan de knoppen van de radio’s te draaien en te luisteren.
Voor de interviews met mijn oma ben ik geïnspireerd door de interviewtechnieken van Svetlana Alesjevitj, een van de belangrijkste mensen binnen het vastleggen van oral history, die ik ook wilde gebruiken bij het vastleggen van de mondelinge geschiedenis van mijn oma. Ik nam contact op met Mia Fazecas, van podcast Actrice Huisvrouw Vuurspuwer Piraat, waarin ze haar Roemeense ouders interviewt over hun migratie naar en leven in Nederland. Tot slot ontmoette Barry tijdens een van de workshop heb ik geïnterviewd voor achtergrond Piratenradio, maar werd eigenlijk ook een vorm van oral history, waarin hij verteld dat hij in dienst heeft gezeten in Bosnië en hoe zijn relatie toen was met de radio.