methode

Voor dit onderzoek maak ik gebruik van de Circle of Doing Research, een open model ontworpen aan de Willem de Kooning, bedoeld om onderzoek te ontwerpen, beschrijven en erover te reflecteren. Het bestaat uit zes componenten: Ten eerste vormen onderzoek door te maken, onderzoek van context en participatief onderzoek de basis. Daarbovenop ligt de ‘spinner’: documenteren, reflecteren en openbaar maken. Dit heb ik middels deze Hotglue website in kaart gebracht. Aangezien het model een cirkel is, is het constant in beweging (Staal et al., 2024). Hieronder leg ik kort uit hoe research by making, research of context en participatory research er binnen dit onderzoek uitzien, waarna in de resultaten deze zullen samenkomen.

Als maker houdt ik me graag bezig met technische uitdagingen en interactieve vormen van kunst. Om mijn onderzoek in kaart te brengen vond ik daarom een Hotglue website de meest passende vorm.
Dit maakonderzoek begon in de zomer van 2024 waarin ik beelden, verhalen en audio verzamelde over de plek waar mijn familie woont. Ik begon met archiveren van zowel recente als oudere foto’s, video’s, schetsen en geluidsopnames van deze plek in Roemenië. Samen met bevindingen die ik heb opgedaan door het maken van radio(shows), heb ik deze in een zine verwerkt. Ook heb ik een aantal foto's opgenomen in een installatie waarin ook verhalen van mijn oma te horen zijn. Via Google Maps ging ik terug in de tijd en maakte intuïtieve screenshots van plekken die ik typerend voor de plek of met de tijd veel verandering hebben ondergaan. Later maakte ik auditieve wandelingen met een Zoom recorder: thuis, op stage (West Den Haag), en in de buurt.

Om te begrijpen hoe radio’s werken en daarmee radiosignalen te vangen en de opgenomen audiobestanden te kunnen afspelen, maakte en vervormde ik zelf radio’s. Aangezien zelf radio’s maken al bestaande netwerken verstoren, en daar hele hoge boetes op liggen, heb ik besloten echte radio’s na te bootsen en een installatie te maken waarin ik in verschillende antieke radio’s de oude onderdelen vervang door nieuwe onderdelen. Met behulp van Edwin van Ouwekerk Moria (Games & Interaction) en ChatGPT heb ik software gecodeerd voor de Arduino. Daarbij hielp Maarten Kip (Lab Pastoe) met de hardware en 3D Printen om de functionaliteiten van een echte radio na te bootsen. De antieke radio’s staan op metalen sokkels waarin ik een reliëf gelasercut heb die is geïnspireerd op het veranderende huis van mijn oma. Op de radio’s worden vervolgens auditieve verhalen afgespeeld die opgenomen zijn met oma en mijn moeder in Roemenië afgewisseld met opgenomen ruis via een Wide-band WebSDR van Universiteit Twente.

Tot slot is er nog een radio die gelinkt is aan een QR-code, waarop je zelf, door het uitvoeren van luisteroefeningen, geluiden kan uploaden. Deze webpagina is ook onderdeel van deze Hotglue site

Voor de presentatievorm heb ik inspiratie gehaald uit verschillende projecten van Jeanette Cardiff (Miller, z.d.), die werkt met geluid en installatie en Radio Art Zone (radioart.zone, z.d.), waarin door verschillende geluidskunstenaars internationaal een meerdaagse radiozender is opgezet.

Om de bredere context van het gebruik van radio binnen de kunsteducatie te verkennen raadpleegde ik (theoretische) bronnen over 'oral history', 'radio art', 'luisteren' 'worlding', 'unlearning' en 'commoning'. Deze bronnen hielpen me het kritisch bevragen van onderwijssystemen en de hiërarchie daarbinnen. Omdat ik me binnen dit onderzoek heb gefocust op informele kunsteducatie (daarmee bedoel ik buiten het schoolcurriculum), is er ook geen format waar ik eerder kennis mee heb gemaakt. Wel heb ik me voor dialogen en beschrijvende waarnemingsmethoden laten inspireren door de VTS-methode (Visual Thinking Strategies), die vaak gebruikt wordt binnen de museumeducatie en die voorop stelt dat mensen leren zonder oordeel te waarnemen, onderzoeken en luisteren.

Tegelijkertijd ben ik met de bestandsdelen van radio’s aan de gang gegaan door zelf radio’s te maken. Ik maakte een shortwave radio gebaseerd op een zine gemaakt door het Shortwave Collective, een feministisch radio collectief die radio maken toegankelijk wil maken. Vervolgens wilde ik graag een radio maken die niet alleen kan ontvangen, maar ook kan zenden. Het Shortwave Collective verwees me toen naar de MiniFM’s gemaakt door Tetsuo Kogawa, een Japanse performance artiest die radio art maakt. Aanvullend, deed eerst mee met een workshop bij BAK Utrecht, waar we gingen circuit-benden, waarbij op een creatieve manier nieuwe verbindingen worden gemaakt in elektronische voorwerpen (zoals een radio), waardoor het geluid vervormd.

Door het maken van fysieke radio’s leerde ik veel over hoe een radio werkt, maar hield ik me niet bezig met de inhoud van radio. Hiervoor heb ik kennis gemaakt met verschillende online Radio platforms als Radio Echobox in Amsterdam, Stranded FM in Utrecht, waar ik workshops heb gevolgd over het maken en broadcasten van een radioshow. Zowel bij Stranded FM als Radio Worm in Rotterdam heb ik zowel samen als solo (live) uitzendingen mogen doen. Hierdoor heb ik kennis gemaakt met interviewen op de radio en improvisatie met live geluiden op de WebSDR (een antenne waarmee je via je PC of laptop allerlei zender kan ontvangen door middel van software in plaats van hardware). Ik heb via Radio Worm ook de luisteropdrachten kunnen doen en mogen ervaren wat dit soort online radio platforms kunnen betekenen voor verschillende communities (in de stad).

Participatory research

Als museumeducator bij West Den Haag, maakte ik voor het eerst kennis met het concept 'worlding.' Dit houdt in dat (binnen de kunsteducatie) de toeschouwer van kunst een belangrijke rol speelt en hoe dit kan bijdragen aan gelijkwaardige, rechtvaardige en leefbare wereld. Hiermee is de bezoeker een actief en essentieel onderdeel van het artistieke proces. Binnen mijn lessen doe ik dit door altijd een moment te nemen om te luisteren met leerlingen, waarna we reflecteren op het verhaal dat het geluid vertelt.

De luisteraar is in mijn onderzoek ook een fundamenteel onderdeel. Om de luisteraar niet alleen als ontvanger maar ook als zender te zien, verdiepte ik me in hoe radio binnen educatie ingezet kan worden door naar verschillende mensen van verschillende communities te luisteren. Hiervoor maak ik gebruik van bronnen als 'Radio as Radical Education' ; 'Radio as Art: Concept, Spaces, Practices' en 'A Radio Art Manifesto.'

Voor het opnemen van de audio uit de omgeving en die van de participanten heb ik gebruik gemaakt van het boek 'Luisteroefeningen' (Rasch 2024), waarin verschillende vormen van luisteren, zoals 'deep listening' en het 'atmosferisch model', worden aangehaald. Hieruit zijn luisteropdrachten voortgekomen, die ik heb uitgevoerd met en aangepast naar klasgenoten, huisgenoten, leerlingen, vrienden, mijn oma en nu ook deelnemers/luisteraars van de radioshow Negotiating Identity die ik wekelijks host bij Radio Worm samen met Radu-Mihai Tanasă en Vinith Bhandari voor een periode van 10 weken. Met die luisteropdrachten wilde ik handvaten bieden om mezelf en anderen in relatie tot een omgeving, vast te leggen. Een deel van de resultaten is te horen in een interactieve installatie met antieke radio's, waarbij toeschouwers zelf de frequentie kunnen verwisselen of verhalen uploaden.

Voor de interviews met mijn oma ben ik geïnspireerd door de open interviewtechnieken van Svetlana Alesjevitj, een van de belangrijkste mensen binnen het vastleggen van de mondelinge geschiedenis, die ik ook wilde gebruiken bij het vastleggen van de mondelinge geschiedenis van mijn oma. Ook heb ik mogen horen over de ervaringen van Mia Fazecas, van podcast 'Actrice Huisvrouw Vuurspuwer Piraat', waarin ze haar Roemeense ouders interviewt over hun migratie naar en leven in Nederland. Tot slot ontmoette Barry tijdens een van de workshop heb ik geïnterviewd voor achtergrond Piratenradio, maar werd eigenlijk ook een vorm van oral history, waarin hij verteld dat hij in dienst heeft gezeten in Bosnië en hoe zijn relatie toen was met de radio.